Alliander voelt zich verantwoordelijk voor de impact die ze heeft op de omgeving en neemt haar verantwoordelijkheid door onder andere te werken aan een klimaatneutrale en circulaire bedrijfsvoering. Hoogspanningsstations zoals schakelstations zijn dankzij hun repeterende karakter zeer geschikt om circulair te ontwikkelen. Voor Alliander heeft Factor Architecten in teamverband onderzocht hoe schakelstation Groenlo kan worden geoptimaliseerd en hoe een spin-off kan worden gerealiseerd.
Vermijden en losmaakbaar bouwen
Om te komen tot een duurzaam en circulair schakelstation kijken we verder dan enkel het ontwerp, de realisatie en het gebruik van het station. Duurzaam denken begint met de vraag wat nodig is. Het weglaten, ofwel het vermijden van het overbodige is de eerste stap om het materiaal- en energieverbruik te beperken en daarmee de CO2 uitstoot te minimaliseren. In een duurzaam schakelstation wordt alles dat overbodig is vermeden. Met de plaatsing van het gebouw in de noord-zuidrichting op het perceel is het mogelijk om één inrit te maken die de verschillende functies in het gebouw ontsluit. Bij uitbreiding kan het oppervlak bestrating eenvoudig worden uitgebreid. Onnodige (half)verharding is voorkomen. Materialen uit een circulair gebouw krijgen na de gebruiksfase een tweede leven. De basis van het schakelstation wordt gevormd door een modulair systeem bestaande uit HSB-wanden en daken. De prefab-elementen zijn losmaakbaar en kunnen na de gebruiksfase in zijn geheel worden herplaatst op een andere locatie. Het herplaatsen van een volledig element vraagt stukken minder energie dan het recyclen van materialen en daarom bestempelen we het herplaatsen van elementen tot het hoogste niveau van hergebruik.
Gevelbekleding van een donorgebouw
De herkomst en toekomstwaarde van materialen vormen de fundering van het circulaire bouwen. In het schakelstation is ten minste 83% van het totale bouwmateriaal afkomstig uit donorgebouwen/-producten, hernieuwbare materialen en restmaterialen uit productieprocessen. De gevelbekleding bestaat grotendeels uit groenkleurig plaatmateriaal uit een donorgebouw: de te slopen MTS in Enschede! Ter plaatse van de toiletunit is gekozen voor een houten bekleding. Mocht het gebouw in de toekomst worden uitgebreid en het plaatmateriaal uit het donorgebouw niet voorradig zijn, kan ook de andere kop worden bekleed met (uiteraard duurzaam!) hout. De biodiversiteit is geborgd dankzij een gevarieerde begroeiing en toepassing van een inheemse vegetatiemix. Hierdoor is het voedselaanbod voor insecten gedurende het gehele seizoen geborgd. Door het aanbrengen van hoogteverschillen realiseren we een gesloten grondbalans (is CO2 neutraal) en ontstaat een robuust ecosysteem dat ruimte biedt voor waterberging.
Materiaalpaspoort
De toegepaste materialen én de verwerkingswijze leggen we vast in een materialenpaspoort. Hiermee wordt het hergebruiken en terugwinnen van materialen in de toekomst eenvoudiger en krijgt het bouwwerk meer waarde. Bij het vastleggen van de materialen zal gebruik worden gemaakt van Madaster.
Het ontwerp voor het Circulaire schakelstation is gemaakt in het kader van een prijsvraag voor een pilotproject. Met het ontwerp is de tweede plaats behaald.
